មហាឃោសនន្ទ(ពាក្យពេញគឺ សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ) (ខែឧសភា ២៣ ១៩១៣-ខែមិនា ១២ ២០០៧) ព្រះអង្គគឺជាសម្តេចសង្ឃរាជនៃប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងពេលសម័យខ្មែរក្រហមនិងសម័យអ្នកកាន់លទ្ធិកុម្មុយនិស្តនិយមប្រទេសកម្ពុជា។
ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គជាភាសាបាលីគឺ ឃោសនន្ន ដែលមានន័យថា ជាមនុស្សពោរពេញទៅដោយរីករាយក្រៃលែង។ ព្រះអង្គប្រសូត្រនៅខេត្ត តាកែវ នៅប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩១៣ នៅគ្រួសារអ្នកស្រែនៅទន្លេចតុមុខ កាលពីនៅក្មេងព្រះអង្គមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងខាងព្រះពុទ្ធសាសនានិងបានចូលបម្រើជាក្មេងវត្តកាលពីអាយុ៨ឆ្នាំ។ ព្រះអង្គត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង ហើយនៅអាយុ១៤ឆ្នាំព្រះអង្គបានបួសជាលោកនេន។ ព្រះអង្គបានសិក្សាភាសាបាលីនៅវិទ្យាល័យវត្ត ហើយបន្ទាប់មកទៀតបានទៅបំពេញការសិក្សារបស់នៅសកលវិទ្យាល័យ នៅភ្នំពេញនិងខេត្តបាត់ដំបងមុននឹងទៅប្រទេសឥណ្ឌាដើម្បីស្វែងរកការសិក្សាបន្ថែមទៅលើភាសាបាលីនៅសកលវិទ្យា Nalanda នៅ Bihar ។
ការអប់រំ
មហាឃោសនន្ទបានហ្វឹកហាត់ពីអ្នកដឹកនាំនៃសាសនាព្រះពុទ្ធ រាប់បញ្ចូលទាំងព្រះសង្ឃនៅប្រទេសជប៉ុន Nichidatsu Fujii និងសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត។
នៅឆ្នាំ១៩៦៥មហាឃោសនន្ទបានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅភាវនាធម៌នៅវត្ត Ajahn Dhammadaro នៅវត្ត Wat Chai Na នៅក្នុងព្រៃជិតខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ។ ៤ឆ្នាំក្រោយមក ពោលគឺក្នុងអំឡុងពេលដែលព្រះអង្គកំពុងសិក្សានៅព្រៃ Dhammadaro សហរដ្ឋអាមេរិក បានចាប់ផ្តើមទំលាក់គ្រាប់បែកនៅប្រទេសកម្ពុជា និងជាផ្នែកមួយនៃគោលបំណងរបស់ពួកគេ ដើម្បីកាត់ផ្ដាច់ផ្លូវលំហូជីមិញ និងបញ្ចប់សង្គ្រាមវៀតណាម។ ប្រទេសកម្ពុជាបានបាក់បែកគ្នា ហើយក្លាយជាសង្គមតូចៗជាច្រើន។
សម័យខ្មែរក្រហម
ខ្មែរក្រហមបានរឹបអូសយកប្រទេសទាំងមូល ហើយចំពោះអ្វីដែលសង្ឃឹមបានក្លាយជាមន្ទិលសង្ស័យ ប៉ុល ពតក៏ជាមនុស្សដែលបម្រើដល់ព្រះដែរ បានប្រកាសថាព្រះសង្ឃគឺគ្មានប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។ ព្រះសង្ឃជាផ្នែកមួយនៃមន្ទិលសង្ស័យនិងទាក់ទងទៅនិងខ្មោចប្រាយបីសាចហើយនិងច្រណែនឈ្នានីសនិងឃោឃៅគួអោយស្អប់។ ការឃោសនាដ៍គួរអោយរន្ធត់កាលឆ្នាំដំបូងគឺបានបង្ខំអោយព្រះសង្គសឹកហើយទៅធ្វើស្រែចំការរឺក៏ធ្វើទារុណកម្មចំពោះព្រះសង្ឃនិងសំលាប់ចោលទៀតផង។ ព្រះសង្ឃខ្លះទៀតត្រូវបានបង្ខំអោយប្រព្រឹត្តិខុសនិងវិន័យរបស់ព្រះសង្ឃ ដោយពេលនោះខ្មែរក្រហមមានអំណាចណាស់ចំពោះភារវកម្ម ទាំងនេះ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកព្រះសង្ឃមិនមានប្រទេសកម្ពុជា ហើយនិងវត្តភាគច្រើនបានត្រូវគេកំទេចចោល។ នៅគ្រានោះបានមានជនភៀសខ្លួនហើយបានចាប់ផ្តើមចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅនៅផ្តុំគ្នាតាមបណ្តោយព្រំប្រទល់ប្រទេសថៃ ដែលនាំយកទាំងរៀងរ៉ាវ មិនគួរអោយជឿ បរាជ័យភាពនិងរន្ធត់មកជាមួយ ពួកគេ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ មហាឃោសនន្នបានចេញពីអាស្រមរបស់គាត់ពីក្នុងព្រៃនៅប្រទេសហើយបានមកជុំរុំជនភៀសខ្លួននៅព្រំប្រទេសថៃនិងខ្មែរនិងបានចាប់ផ្តើមជួយផ្គត់ផ្គង់ដល់ជនភៀសខ្លួនដែលរត់ឆ្លងមកព្រំប្រទល់ប្រទេសថៃ។ មហាឃោសនន្នគឺជាព្រះសង្ឃមួយនៃព្រះសង្ឃពីររឺបីអង្គនៃប្រទេសកម្ពុជាដែលបម្រើនៅការលាងសំអាតចិត្តអាក្រក់និងប្រព្រឹត្តិនូវអំពើល្អ ត្រូវបានចាក់រុកដោយខ្មែរក្រហម និង ប៉ុល ពត។ ក្រុមគ្រួសារនិងមិត្តភក្តិ កូនសិស្សបានត្រូវសំលាប់ដោយខ្មែរក្រហម។
ការស្ថាបនាឡើងវិញ
មហាឃោសនន្ទបានជួយដល់ប្រទេសកម្ពុជានិងសាសនាព្រះពុទ្ធរស់ឡើងវិញ នៅឆ្នាំ១៩៨០។ ព្រះអង្គបានបំរើជាអ្នកតំណាងប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងជំរុំជនភៀសខ្លួនចំពោះអង្គការសហ្រជាជាតិ។ នៅពេលដែលរបបប៉ុលពតរលំ១៩៧៩ មហាឃោសនន្ទគឺជាព្រះសង្ឃម្នាក់ក្នុងចំណោមព្រះសង្ឃ៣០០០នាក់ដែលមានឡើងវិញ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៨ សម្តេចត្រូវបានជ្រើសរើសដោយព្រះសង្ឃ៣០០០អោយធ្វើជាសម្តេចសង្ឃនៃប្រទេសកម្ពុជានិងជនជាតិដែលនៅខាងក្រៅប្រទេសពួកគេបានយល់ព្រមជាមួយនិងការតែងតាំងជាបណ្តោះអាសន្នរហូតដល់គាត់ត្រូវបានគេជ្រើសរើសដូចដែលគេកំណត់ទុក។
ធម្មយាត្រា
នៅឆ្នាំ១៩៩២ ជាឆ្នាំដំបូងដែលអង្គការសហប្រជាជាតិបានឧបត្ថម្ភដល់កិច្ចព្រមព្រាងសន្តិភាព មហាឃោសនន្ទដឹកនាំជាតិលើកដំបូងនិងផ្តល់នៅសន្តិភាពសំរាប់ប្រទេសខ្មែរទាំងមូលដើម្បីអោយជនជាតិខ្មែរមានសេចក្តីសង្ឃឹមនិងសន្តិភាព។ ធម្មយាត្រានេះបានធ្វើដំណើរនិងចំណាយពេលអស់រយះពេល១៦ថ្ងៃនិង២០១.១២១គមនិងឆ្ពោះទៅរកតំបន់ខ្មែរក្រហម។ បន្ទាប់មកព្រះអង្គនាំធម្មយាត្រាជាច្រើនឆ្ពោះមកប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលជាមួយមនុស្សចំនួន២០០នាក់រាល់ឆ្នាំ។ គាត់បានទទួលមរណភាពនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃទី១២ ខែមិនា ឆ្នាំ២០០៧។
Comments are closed.